W województwie podkarpackim coraz więcej pacjentów czeka na wizytę u kardiologa i nefrologa. Opieka koordynowana w POZ może pomóc rozwiązać problem rosnących kolejek?

18 września, 2024 admin

Według sprawozdań Narodowego Funduszu Zdrowia, w ciągu ostatnich dwóch lat liczba osób oczekujących do poradni kardiologicznej w przypadkach pilnych wzrosła o 117%, w stabilnych o ponad 50%, o tyle samo zwiększyła się też liczba osób oczekujących powyżej 6 miesięcy. Do poradni nefrologicznej liczba osób oczekujących w przypadkach stabilnych wzrosła o ponad 100%. Odpowiedzią na część problemów z dostępnością miała być opieka koordynowana w POZ. W województwie podkarpackim tylko 219 placówek podpisało umowy na jej realizację.

Kolejki do specjalistów są największym wyzwaniem ochrony zdrowia w Polsce od wielu lat, na co wskazują pacjenci oraz eksperci. Jak czytamy w Raporcie SGH i Forum Ekonomicznego w Karpaczu, Polska zajmuje niechlubne drugie miejsce spośród jedenastu analizowanych krajów Europy Środkowo-Wschodniej pod względem odsetka osób deklarujących niezaspokojone potrzeby zdrowotne z powodu długiego czasu oczekiwania na wizyty do specjalistów (25,7%). Jest to znacznie gorszy wynik niż średnia dla regionu Europy Środkowo-Wschodniej (16,5%) czy Unii Europejskiej (19,4%)[1]. Również w rocznym sprawozdaniu Rzecznika Praw Pacjenta wskazano, że: „Głównym wyzwaniem stojącym przed systemem ochrony zdrowia, bezpośrednio wpływającym na realizację prawa do świadczeń zdrowotnych jest zapewnienie właściwej dostępności świadczeń[2]”. Szansą na poprawę tej sytuacji w kluczowych dla chorych przewlekle obszarach miało być wprowadzenie opieki koordynowanej w Podstawowej Opiece Zdrowotnej (POZ) od 1 października 2022 r. W ramach tego rozwiązania pacjenci mogą skorzystać z konsultacji u lekarza POZ, który współpracuje ze specjalistami oraz pielęgniarką w zakresie profilaktyki, diagnozowania, edukacji oraz leczenia w wybranych chorobach z dziedziny kardiologii, diabetologii, endokrynologii, pulmonologii oraz nefrologii. Ponadto chorzy w ramach opieki lekarza rodzinnego mogą zrealizować badania, które dotychczas były realizowane wyłącznie w poradniach specjalistycznych. Skuteczne wdrożenie tej reformy mogłoby zapewnić szybszy dostęp do diagnostyki oraz leczenia i przede wszystkim przyczynić się do skrócenia kolejek do specjalistów poprzez kompleksową opiekę nad pacjentem na poziomie POZ. To szczególnie istotne z powodu występowania zależności między cukrzycą, chorobami układu krążenia i nerek. Wielu pacjentów zmaga się ze schorzeniami ze strony wszystkich trzech układów.

[1] https://api.forum-ekonomiczne.pl/uploads/raport_karpacz_2023_c69812e56a.pdf (dostęp: 21.08.2024).

[2] https://www.gov.pl/web/rpp/sprawozdanie-za-2022-rok (dostęp: 21.08.2024).

Model opieki koordynowanej pozwala na zaopiekowanie się pacjentem w sposób holistyczny przez lekarza rodzinnego, który w razie potrzeby ma możliwość odbycia konsultacji ze specjalistą z każdej z tych dziedzin, a także skierowania pacjenta na poradę do dietetyka.

Przystąpienie do programu jest dobrowolne. Na dzień 1 lipca 2024 r. w województwie podkarpackim 219 podmiotów podpisało umowy na jego realizację z Narodowym Funduszem Zdrowia[1]. Tymczasem jak wynika ze sprawozdań kwartalnych NFZ, w regionie liczba osób oczekujących np. do poradni kardiologicznej w trybie pilnym wzrosła o 117% – z 538
w I kwartale 2022 roku, do 1166 w I kwartale 2024 roku. W trybie stabilnym wzrosła o ponad 50%. Do poradni nefrologicznej liczba osób oczekujących w trybie stabilnym wzrosła o ponad 100% – z 686 do 1458, diabetologicznej o ponad 30% – z 2119 do 2847. Porównując pierwsze kwartały 2022 i 2024 roku wzrosła też o ponad 50% liczba osób oczekujących powyżej 6 miesięcy na udzielenie świadczenia w poradni kardiologicznej.

W skali całego kraju wiele podmiotów podstawowej opieki zdrowotnej wciąż nie zdecydowało się na wdrożenie opieki koordynowanej. Jacek Krajewski, prezes Porozumienia Zielonogórskiego, zwrócił uwagę na potrzebę zmian popularyzujących to rozwiązanie: „Nadal trzeba przekonywać nieprzekonanych i szukać innych źródeł finansowania. Teraz potrzebne są szkolenia, kursy, spotkania. Opieka koordynowana przywraca specjalistom medycyny rodzinnej należną rolę. Placówki POZ mają dużą ofertę świadczeń, ale konieczne są środki europejskie i na kształcenie, ale przede wszystkim na wyposażenie poradni w odpowiedni sprzęt diagnostyczny. Już teraz możemy wykonywać u siebie wiele badań, ale brakuje nam specjalistycznego sprzętu. Będzie to możliwe dzięki środkom europejskim, o które wnioskowaliśmy. W naszych placówkach powinniśmy mieć aparaty EKG, USG, holtery, spirometry. Konieczna jest dalsza cyfryzacja – komputery, dobra sieć w każdej, nawet najmniejszej placówce na rubieżach. My dopiero teraz budujemy dobry fundament systemu opieki zdrowotnej w Polsce i mamy nadzieję, że ten kierunek się utrzyma”[2].

[1] https://koordynowana.nfz.gov.pl/przychodnie-poz-realizujace-opieke-koordynowana/ (dostęp: 26.08.2024).

[2] https://www.federacja-pz.pl/index.php?mnu=wiadomosc&id=1196 (dostęp: 26.08.2024).

Oto zebrana lista najbardziej uderzających danych:

Wzrost liczby oczekujących na pilną wizytę u kardiologa:
    117 proc. wzrost w ciągu 2 lat (z 538 w I kwartale 2022 do 1166 w I kwartale 2024)
Wzrost liczby oczekujących na wizytę u kardiologa w trybie stabilnym:
    Ponad 50 proc. wzrost (z 6069 w I kwartale 2022 do 9360 w I kwartale 2024)
Wzrost liczby oczekujących na wizytę u nefrologa w trybie stabilnym:
    Ponad 100 proc. wzrost (z 686 w I kwartale 2022 do 1458 w I kwartale 2024)
Wzrost liczby oczekujących na wizytę u diabetologa w trybie stabilnym:
    Ponad 30 proc. wzrost (z 2119 w I kwartale 2022 do 2847 w I kwartale 2024)
Najdłuższy średni czas oczekiwania:
    Poradnia kardiologiczna: 95 dni (trzeci kwartyl) w I kwartale 2024
    Poradnia nefrologiczna: 100 dni (trzeci kwartyl) w I kwartale 2024
    Poradnia diabetologiczna: 90 dni (trzeci kwartyl) w I kwartale 2024
Wzrost liczby osób oczekujących powyżej 6 miesięcy na wizytę kardiologiczną:
    Ponad 50 proc. wzrost (porównując I kwartał 2022 i 2024)
Spadek dostępności „od ręki”:
    Kardiologia: z 31 proc. poradni bez kolejek w I kwartale 2022 do zaledwie 7 proc. w I kwartale 2024
    Diabetologia: z 18 proc. poradni bez kolejek w I kwartale 2022 do 7 proc. w I kwartale 2024
Wzrost liczby świadczeniodawców z długimi kolejkami:
    Dla kardiologii: z 10 świadczeniodawców mających kolejki powyżej 12 miesięcy w I kwartale 2022 do 15 w I kwartale 2024

Sytuacja w województwie podkarpackim wymaga natychmiastowych i zdecydowanych działań. Konieczne działania:

Zwiększenie liczby placówek POZ realizujących opiekę koordynowaną.
Inwestycje w sprzęt diagnostyczny i cyfryzację placówek medycznych.
Intensyfikacja szkoleń dla personelu medycznego w zakresie nowych modeli opieki.
Kampanie edukacyjne dla pacjentów, zachęcające do korzystania z opieki koordynowanej.

Bez szybkiej i skutecznej interwencji, kryzys w dostępie do specjalistycznej opieki zdrowotnej na Podkarpaciu może się pogłębiać, stawiając zdrowie i życie mieszkańców regionu w coraz większym zagrożeniu.